مهارت‌های نموداری

داشتن اطلاعات عددی و یا آمار یکی از ضروری‌ترین مقدمات یک تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی درست است. این نیاز امروزه برای همه قابل لمس است. برای مثال در یک آموزشگاه برای آزمون می‌خواهند سوال برای دانش‌آموزان تکثیر کنند. در اینجا داشتن اطلاع دقیق از تعداد دانش‌آموزان کمک می‌کند که در تکثیر سوالات دچار اشتباه نشویم و مشکلی پیش نیاید. در مواردی که اطلاعات جمع‌آوری شده زیاد و متنوع است، برای استفاده بهتر از این اطلاعات آن‌ها را در یک جدول به طور منظم ارائه می‌دهند، که به آن جدول داده‌ها گفته می‌شود.

در جدول داده‌ها، ابتدا موضوعات را در سطرها قرار می‌دهیم. سپس تعداد مربوط به هر گروه را یک بار به صورت عدد و یکبار به صورت چوب خط (خط نشان) مشخص می‌کنیم. توجه داشته باشید که اگر تعداد چوب خط ها از مضرب‌های 5 گذشت، آنها در دسته های5 تایی دسته بندی می‌کنیم.

نمودار‌های آماری

1. میله‌ای (نرده‌ای یا ستونی)
2. خطی (خط شکسته یا چندبرفراوانی)
3. دایره‌ای
4. پراکندگی
5. و...

تعاریف

1. متغیر: مقداری که می‌تواند تغییر کند و موضوع آماری است که درمورد آن داده جمع‌آوری می‌کنیم.
2. مقیاس: مقدار نشان داده شده توسط هر واحد در یک محور.
3. نمودار میله ای: نموداری که در آن از میله‌ها برای نمایش داده‌ها استفاده می شود. معمولاً از نمودار میله‌ای برای مقایسه اشیای مختلف استفاده می‌شود.

در رسم نمودار میله‌ای پس از رسم دو محور عمود بر هم، عنوان‌ها را روی محور افقی و اعداد را بر روی محور عمودی مشخص می‌کنیم. سپس از هر عنوان، میله یا ستونی تا مقابل عدد مربوط به آن در جدول رسم می‌کنیم.

1. نمودار خطی: نموداری است که با استفاده از نقاط متصل شده توسط پاره خط شکل می‌گیرد. نمودار خطی معمولاً برای نشان دادن اینکه چگونه چیزی در طول زمان تغییر می‌کند استفاده می‌شود.

در رسم نمودار خط شکسته ابتدا در مقابل عدد مربوط به هر عنوان یک نقطه قرار می‌دهیم و سپس نقاط را به ترتیب به یکدیگر وصل می‌کنیم.

1. نمودار دایره‌ای: نموداری که در آن بخش‌هایی از یک کل به صورت "برش‌هایی" از یک دایره نمایش داده می‌شود. نمودار دایره‌ای معمولاً داده‌های درصد یا کسری را نشان می‌دهد.

در رسم نمودار دایره ای ابتدا مقدارها را به درصد تبدیل می‌کنیم به این صورت که هر عدد را بر مجموع آنها تقسیم کرده و حاصل را در 100 ضرب می‌کنیم. سپس با فرض این که دایره به 100 قسمت مساوی تقسیم شده باشد اندازه‌ی هر قسمت را مشخص می‌کنیم.

نکته: گاهی نمودار دایره‌ای برحسب درجه نشان داده می‌شود، به این شکل که کل دایره 360 درجه است و هر مقدار را بر مجموع آنها تقسیم کرده و حاصل را در 360 ضرب می‌کنیم.

1. نمودار پراکندگی: نموداری از داده‌های دو متغیره. برای نشان دادن روابط بین دو متغیر استفاده می‌شود.

استفاده از مهارت های نمودارسازی

مهارت‌های نموداری که دانش‌آموزان با استفاده از این شبیه ساز کسب می‌کنند، با ادامه تحصیل دانش‌آموزان بارها و بارها مورد استفاده قرار خواهند گرفت. فرصت‌های زیادی برای ایجاد و تفسیر نمودارها، هم با دست و هم در رایانه فراهم می‌کند و بعد از مدرسه نیز در دانشگاه برای انجام تحقیقات با Excel و SPSS و .... دید مناسبی از نمودارها به دانشجوها می‌دهد.

نحوه کار با شبیه ساز

یک نمودار (نمودار میله ای، نمودار خطی، نمودار دایره ای، یا نمودار پراکندگی) بر اساس مجموعه داده‌های داده شده ایجاد کنید. نمودار را عنوان کنید، محورها را برچسب بزنید و یک مقیاس انتخاب کنید. نمودار را مطابق با داده ها تنظیم کرده و سپس دقت خود را بررسی کنید.

برای مثال چالش ساخت نمودار را انتخاب کنید و نوع نمودار را از منوی کشویی نمودار میله‌ای انتخاب کرده و محور افقی و عمودی را برچسب بزنید(محور افقی متغیرها و محور عمودی اعداد مربوط به آنهاست). ستون(میله) هر متغیر را با توجه به جدول داده شده تا عدد مربوطه در نمودار بالا ببرید، گزینه بررسی را بزنید. اگر کامل رسم نکرده باشید با خطوط قرمز رنگ اشتباهات شما نمایش داده می‌شود و اگر درست انجام داده باشید می‌توانید روی گزینه جدید کلیک کنید تا مثالی دیگر از نمودار میله‌ای را ببینید.

*این شبیه ساز همچنین می تواند برای ایجاد یک جدول داده بر اساس نمودار داده شده استفاده شود. برای مثال چالش ساخت جدول را در سمت چپ انتخاب کرده و از منوی کشویی سمت راست نمودار خطی را انتخاب می‌کنیم. نقاط روی نمودار را به طور دقیق در جدول وارد کرده و روی گزینه بررسی کلیک می‌کنیم. اگر به درستی انجام داده باشیم پیام نمره دقت 100 است برای شما نمایش داده می‌شود. باقی نمودارها و جدول‌ها نیز به همین راحتی قابل انجام است.

فعالیت

1.از چه نوع نمودار یا نمودارهایی برای ترسیم انواع داده‌های زیر استفاده می‌کنید؟

الف) مقدار دی اکسیدکربن موجود در جو طی 50 سال گذشته

ب) مساحت و عمق 10 دریاچه

ج) هوش ریاضی 4دانش آموز برحسب درصد

2. چرا گنجاندن واحدها بر روی برچسب‌های محور مهم است؟