فیلم آموزشی اکسایش-کاهش

انواع واکنش های شیمیایی:

1. واکنش ترکیب
2. واکنش سوختن
3. واکنش تجزیه
4. واکنش جابجایی یگانه(ساده)
5. واکنش جابجایی دوگانه

در این ویدیو تعدادی از واکنش های جابجایی یگانه و دوگانه را مشاهده می کنید. پس در مورد این واکنش ها بیشتر بدانیم:

جابجایی یگانه (ساده):

الف) واکنش یک عنصر فلزی با یک ترکیب فلزدار: در این واکنش‌ها، عنصر فلزی جایگزین فلز موجود در ترکیب می‌شود.

$Zn_{(aq)}+Cu(No_{3})_{2(aq)}\to Cu_{(s)}+Zn(No_{3})_{2(aq)}$

ب) واکنش یک عنصر فلزی با یک ترکیب هیدروژن‌دار: در این واکنش‌ها عنصر فلزی جایگزین هیدروژن موجود در ترکیب شده و گاز هیدروژن تولید می‌شود.

$Fe_{(s)}+2HCl_{(aq)}\to FeCl_{2(s)} + H_{2(g)}$

پ) واکنش یک عنصر نافلزی با یک ترکیب نافلزدار: در این واکنش‌ها عنصر نافلزی جایگزین نافلز موجود در ترکیب می‌شود.

$Cl_{2(g)}+2KBr_{(aq)} \to 2KBr_{(aq)} + Br_{2(l)}$

ت) واکنش یک عنصر نافلزی با یک ترکیب فلزدار: در این واکنش‌ها عنصر نافلزی جایگزین فلز موجود در ترکیب می‌شود.

$3C_{(s)}+2Fe_{2}o_{3(s)} \to 4Fe_{(s)} + 3Co_{2(g)}$

نکته مهم: در هنگام نوشتن طرف دوم واکنش‌ها، باید قواعد فرمول نویسی رعایت شود. این واکنش‌ها با انتقال الکترون همراه هستند، لذا به واکنش های اکسایش -کاهش معروفند. در این واکنش ها گونه‌ای که الکترون از دست می دهد، اکسایش می یابد و عدد اکسایش آن بیشتر می شود و گونه ای که الکترون بدست می آورد، کاهش می یابد و عدد اکسایش آن کمتر می شود.

1. با کمک واکنشهای جابجایی یگانه، واکنش پذیری عناصر را هم می توان با هم مقایسه کرد. (واكنش پذیری هر عنصر به معنای تمایل اتم آن به انجام واكنش شیمیایی است.)
2. هرچه واكنش پذیری اتم های عنصری بیشتر باشد، در شرایط یكسان تمایل آن برای تبدیل شدن به تركیب بیشتر است.
3. واکنش پذیری فلزات چیست؟ واكنش پذیری، تمایل یک فلز را برای انجام واكنش شیمیایی نشان می‌دهد. هرچه فلز واكنش پذیرتر باشد، تمایل آن برای انجام واكنش بیشتر است.
4. هرچه فلز فعال‌تر باشد، میل بیشتری به ایجاد تركیب دارد و تركیب هایش پایدارتر است.
5. هرچه واكنش پذیری فلزی بیشتر باشد، استخراج آن فلز دشوارتر است.
6. برای آزاد کردن یک فلز می‌توان ترکیب آن را با فلزی که فعالیت شیمیایی قوی‌تری دارد، وارد واکنش نمود.
7. ترتیب واکنش پذیری فلزات معروف، کربن و هیدروژن مطابق جدول زیر است:
8. مطابق جدول، واکنشی انجام پذیر است که فلز بالاتر با ترکیب فلز پایین تر واکنش داده باشد. یا فلز قوی تر سمت چپ واکنش (واکنش دهنده) و فلز ضعیف تر سمت راست (فرآورده) باشد.

1. واکنش پذیری نافلزات: واكنش پذیری، تمایل یک نافلز را برای انجام واكنش شیمیایی نشان می‌دهد. هرچه نافلز واكنش پذیرتر باشد، تمایل آن برای انجام واكنش بیشتر است.
2. ترتیب قدرت نافلزی:

? < ? < ? < ? < ? < ?? < ?? < ? < ? < F

جابجایی دوگانه

واکنش یک ترکیب فلزدار یا هیدروژن‏‌دار با یک ترکیب فلزدار دیگر: در این واکنش‌ها کافی است فلز ترکیب اول را با فلز یا هیدروژن موجود در ترکیب دیگر جابه‌‏جا نمود.

$NaCl_{(aq)}+AgNo_{3_(aq)} \to AgCl_{(s)} + NaNo_{3(aq)}$

توجه: پیشنهاد می شود قبل از مشاهده ویدیو، به شبیه ساز اکسایش-کاهش مراجعه نمایید.

سوالات:

۱-طرف دوم واکنش زیر را بنویسید.

$Mg_{(s)}+Pb(No_{3})_{(aq)} \to$

۲- آیا واکنش زیر انجام پذیر است؟

$Cu_{(s)}+Mg(No_{3})_{(aq)} \to$

۳-درواکنش

$Zn_{(s)}+Cu(No_{3})_{2(aq)} \to Cu_{(s)} +Zn(No_{3})_{2(aq)}$

اگر دما را تا 50^oC افزایش دهیم، چه تغییری در غلظت مولار مواد شرکت کننده در واکنش بوجود می آید؟

۴-برای برداشتن ۱۰ میلی لیتر از محلول NaBr کدام ابزار مناسب تر است؟

الف) بشر

ب) استوانه مدرج

ج) پیپت

د) بورت