واکنش اکسایش-کاهش

واکنش اکسایش-کاهش دسته ای از واکنش‌های شیمیایی است که ناشی از انتقال یک یا چند الکترون از یک گونه (اتم یا مولکول یا یون)، به گونه دیگر می‌باشد.

در هر واکنش اکسایش-کاهش اگر گونه ای الکترون از دست دهد، می‌گوییم اکسایش یافته است و اگر گونه ای الکترون بگیرد، می‌گوییم کاهش یافته است. همچنین در هر واکنش، یک گونه اکسایش و یک گونه کاهش پیدا می‌کند و اکسایش و کاهش در کنار هم معنا پیدا می‌کنند.

گونه ای که الکترون از دست می‌دهد، خودش اکسایش پیدا می‌کند اما باعث کاهش گونه ای دیگر می‌شود پس به این گونه کاهنده می‌گوییم.

گونه ای که الکترون می‌گیرد، خودش کاهش پیدا می‌کند اما باعث اکسایش گونه ای دیگر می‌شود پس به این گونه اکسنده می‌گوییم.

تعریف اولیه اکسایش، واکنش یک ماده با اکسیژن و ترکیب شدن با آن بود، اما با کشف الکترون یافتند که اکسایش ناشی از از دست دادن الکترون است. حتی اتم اکسیژن می‌تواند در چنین واکنشی شرکت نداشته باشد.

نحوه کار با شبیه ساز

بر روی گزینه شروع، کلیک کنید. یک بشر مشاهده میکنید که درون آن محلولی از یون فلز می‌باشد. داخل بشر یک تیغه فلزی قرار داده شده است. از منوی کشویی صفحه فلزی در وسط صفحه، فلز را تغییر دهید؛ در این حالت جنس تیغه فلزی تغییر می‌کند. از منوی کشویی یون فلزی محلول در وسط صفحه، یون را تغییر دهید؛ در این حالت یون فلز موجود در محلول تغییر می‌کند. سپس بر روی اجرا کلیک کنید.

خوب به حرکت گونه های موجود در بشر توجه کنید.

اگر یون‌های فلزی موجود در محلول، از اتم‌های فلزی سازنده تیغه، اکسنده تر باشند، باعث اکسایش یافتن اتم‌های فلزی تیغه می‌شوند؛ یعنی باعث می‌شوند که اتم‌های فلزی سازنده تیغه الکترون از دست دهند و به صورت یون فلزی، وارد محلول شوند. در این حالت، یون‌های فلزی موجود در محلول، خود کاهش یافته و با گرفتن الکترون، بر روی تیغه می‌نشینند. در این حالت یون‌های فلزی موجود در محلول از اتم‌های فلزی سازنده تیغه، اکسنده ترند و قدرت اکسندگی بیشتری دارند.

برعکس اگر یون‌های فلزی موجود در محلول، از اتم‌های فلزی سازنده تیغه، کاهنده تر باشند، نمی‌توانند از اتم‌های فلزی سازنده تیغه، الکترون بگیرند لذا تغییری در شرایط مشاهده نمی‌شود. در این حالت یون‌های فلزی موجود در محلول از اتم‌های فلزی سازنده تیغه، کاهنده ترند و قدرت کاهندگی بیشتری دارند.

حال می‌توانید با تغییر یون فلزی محلول و فلز سازنده تیغه، حالت های مختلف را مشاهده کنید و اکسنده یا کاهنده بودن آن‌ها را بیاموزید.