ترکیب یونی | شیمی : جامدات و خواص آنها

ترکیب یونی نوعی ترکیب شیمیایی است که ذرات سازنده آن یون‌های مثبت (کاتیون) و منفی (آنیون) باشند.

در این ترکیبات؛ کاتیون، معمولا فلزی است الکترون از دست داده و آنیون‌، نافلزی است که الکترون گرفته است.

?در حالت کلی فلزات تمایل دارند که الکترون از دست بدهند و تبدیل به یون مثبت شوند و به آرایش پایدار گاز نجیب دوره قبلی خود برسند.

?در حالت کلی نافلزات تمایل دارند که الکترون بگیرند و تبدیل به یون منفی شوند و به آرایش پایدار گاز نجیب هم دوره خود برسند.

خب برای اینکه بتوانید فرمول ترکیب یونی را بنویسید؛ باید با کاتیون و آنیون‌ها آشنا باشید.

یون‌هایی که در فرمول نویسی ترکیبات یونی داریم شامل یون تک اتمی و یون چنداتمی می‌باشد.

الف) یونهای تک اتمی: کاتیون‌ یا آنیون‌هایی هستن که فقط یک اتم دارند.

ب) یونهای تک اتمی: کاتیون‌ یا آنیون‌هایی هستن که از چند اتم تشکیل شده‌اند.

توجه: هر ترکیب یونی از نظر بار الکتریکی خنثی است یعنی در هر ترکیب یون مجموع بار الکتریکی کاتیون‌ها با مجموع بار الکتریکی آنیون‌ها برابر است.

در این شبیه ساز تعدادی کاتیون و آنیون تک‌اتمی و چنداتمی برای شما قرار داده شده است. که اسامی آن‌ها در لیست زیر برای شما قرار می دهیم.

کاتیون ها

تک اتمی	چند اتمی
هیدروژن $H^{+}$	آمونیوم $NH^{+}_{4}$
آلومینیوم $Al^{3+}$
سدیم $Na^{+}$
نقره $Ag^{+}$
باریم $Ba^{2+}$
کلسیم $Ca^{2+}$
منیزیم $Mg^{2+}$
مس (ll) $Cu^{2+}$

آنیون ها

تک اتمی	چند اتمی
کلرید $Cl^{-}$	هیدروکسید $OH^{-}$
یدید $I^{-}$	پرمنگنات $Mno^{-}_{4}$
اکسید $O^{2-}$	نیترات $NO^{-}_{3}$
سولفید $S^{2-}$	فسفات $PO^{3-}_{4}$
	سولفات $SO^{2-}_{4}$
	کربنات $CO^{2-}_{3}$

دقت کنید که در بیشتر عناصر واسطه جدول تناوبی مانند فلز مس، چون بیشتر از یک کاتیون دارند، پس در نوشتن نام این کاتیون‌ها از اعداد رومی استفاده می‌شود مثلا به کاتیون مس دو بار مثبت، مس (ll) می گویند.

نحوه کار با شبیه ساز

در این شبیه ساز فرمول نویسی ترکیبات یونی با پازل به شما آموزش داده می‌شود. برای شروع کلیلک کنید. در سمت چپ صفحه، یون‌های منفی (آنیون‌ها) و در سمت راست صفحه، یون‌های مثبت (کاتیون‌ها) برای شما قرار داده شده است.

یک کاتیون را به دلخواه انتخاب کنید. مثلا با انتخاب کاتیون کلسیم یا همان +Ca²، پازل نارنجی رنگی مشاهده می‌کنید که دو برآمدگی دارد؛ این دو برآمدگی نشان می‌دهد که فلز کلسیم برای اینکه پایدار شود باید دو الکترون به یک نافلز بدهد و تبدیل به یون کلسیم دو بار مثبت شود. حال می‌توانید این پازل دو بار مثبت را با پازل‌های بار منفی خنثی کنید زیرا هر ترکیب یونی باید از نظر بار الکتریکی خنثی باشد.

می‌توانید برای خنثی کردن پازل دوبار مثبت کلسیم، از یک پازل دوبار منفی مثل پازل زرد رنگ آنیون سولفید (-S²) یا دو پازل یک بار منفی مثل پازل بنفش رنگ پرمنگنات (-MnO4²) استفاده کنید. دقت کنید که پازل‌های منفی دارای فرورفتگی هستند و به این معنی است که این نافلزها قرار است در تشکیل ترکیب یونی، الکترونی که فلز از دست می‌دهد را دریافت کنند و به پایداری برسند.

به همین ترتیب با روش پازل، ترکیب‌های یونی دیگری بسازید و از کار با شبیه ساز لذت ببرید.

نکته: برای پاک کردن ترکیبات یونی کافی است آنها را برداشته و در محیط خارج از پازل رها کنید تا حذف شوند.

سوال:

فرمول ترکیب یونی حاصل از کاتیون سدیم و آنیون نیترات را بنویسید.

برای ساختن ترکیب یونی با آنیون کربنات، به چند کاتیون یک بار مثبت نیاز داریم؟

نمایش ادامه مطلب

اهداف آموزشی

آشنایی با آنیون‌ها
آشنایی با کاتیون‌‌ها
معرفی یون‌های تک‌اتمی
معرفی یون‌های چنداتمی
فرمول نویسی ترکیبات یونی

نیکا نیکرو

مشاهده سوابق

سلام بیازمایی ها!! من، نیکا نیکرو، دانش آموخته رشته دبیری شیمی در مقطع کارشناسی از دانشگاه فرهنگیان و رشته شیمی معدنی در مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه علم و صنعت هستم. در حال حاضر دانشجوی دکترای تخصصی شیمی معدنی در پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران می باشم. فعال در حوزه پژوهش در زمینه ساخت محصولات شیمی کاربردی در زندگی روزمره و طراحی آزمایش های جذاب شیمی!