حواس پنجگانه

حواس برای بقای انسان ضروری‌اند و ما را قادر می‌کنند تا به وجود محرک‌ها پی ببریم و با تنظیم پیاپی شرایط بدن در پاسخ به تغییر محیطی نظم و هماهنگی بدن حفظ شود.

پنج حس در انسان هست که شامل: حس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه به این پنج حس «حواس پنج‌گانه» میگویند. در ادامه هر یک از این حواس را با هم بررسی کرده و بعد به سراغ شبیه ساز میرویم تا عملکرد هر یک را بهتر درک کنیم.

بینایی

عمل دیدن از طریق چشم با تشخیص رنگ‌ها و نور میسر می‌شود. چشم انسان توانایی دریافت تصاویر و مشاهده‌ی المان‌هایی قابل رویت است. نور هم از طریق قسمت‌های مختلف چشم از جمله مردمک، عدسی و شبکیه وارد چشم شده و از طریق عصب بینایی در نهایت به گیرنده‌های موجود در مغز راه پیدا می‌کند. بعد از این مرحله، تصاویر تفسیر و تحلیل شده و دوباره به چشم فرستاده می‌شود. از این رو فردی که دارای چشم‌های سالم است قادر به مشاهده‌ اجسام و تشخیص ابعاد و رنگ آن‌ها می‌باشد. بینایی برای بشر همواره از مهم‌ترین حواس پنج‌گانه بوده و فقدان یا عدم کارکرد درست آن باعث می‌شود که فرد بینایی خود را به طور کامل از دست داده و یا در پروسه‌ی مشاهده‌ی محیط اطراف با مشکل مواجه شود. سرعت ورود نور به چشم و همچنین دریافت و تحلیل آن توسط مغز با سرعت بسیار بالایی انجام می‌شود.

شنوایی

حس شنوایی و همچنین تشخیص صدا از طریق گوش انجام می‌شود. شنوایی در واقع به معنای درک صدا بوده و تشخیص صوت نیز توسط گوش از طریق ارتعاشاتی است که وارد کانال‌های گوش شده و پرده‌ی گوش را به لرزه درمی‌آورد. پس از آن ارتعاشات از طریق استخوان‌های مخصوصی به نام استخوان چکشی، استخوان سندانی و استخوان رکابی – که در قسمت داخلی گوش قرار دارند – برای انتقال اطلاعات و تفسیر آن به مغز فرستاده می‌شوند. در نهایت مغز نیز با توجه به آن‌چه که دریافت کرده اعم از فریاد، سرو صدا، ضرب و شتم و غیره نوع صدا و پیام آن را به فرد شنونده اطلاع می‌دهد.

لامسه

لمس و حسه لامسه از طریق پوست برای انسان میسر می‌شود. این ارگان قادر است گرما، سرما، فشار و درد را تشخیص دهد. سطح پوست دارای گیرنده‌های بسیار زیادی است که سطح فشاری که به آن وارد شده است را حس می‌کند. پوست از طریق گیرنده‌های متعددی که در سطح خود دارد جریان الکتریکی را از طریق سیستم عصبی خارجی به سیستم عصبی مرکزی و مغز انتقال می‌دهد. سپس مغز جریان الکتریکی دریافت شده را تفسیر کرده و از این طریق سردی یا گرمی و یا درد و سایش را تشخیص می‌دهد.

بویایی

عمل بوییدن از طریق بینی انجام می‌شود. بینی به شما کمک می‌کند تا رایحه و مواد شیمیایی موجود در هوا را تشخیص دهید. گیرنده‌های بویایی موجود در داخل آن قادر به تفکیک مواد شیمیایی موجود در هوا و یا حتی غذا هستند زیرا رایحه به طور مستقیم به قشر بویایی مغز می‌روند و در این قسمت مغز نیز با تفسیر و برگرداندن اطلاعات قادر به تشخیص عطر و بوها شده و حتی می‌تواند یک بوی خاص را نیز شناسایی کند. سپس فرد می‌تواند از این طریق، بوی خوب و بد را از هم تفکیک کند.

چشایی

حس چشایی از طریق زبان انجام می‌شود. زبان به طور کلی قادر به تشخیص طعم شوری، شیرینی، ترشی و تلخی بوده و همچنین توانایی تشخیص مواد شیمیایی مختلف در غذا، املاح و مواد معدنی و حتی مواد سمی نیز دارد. تشخیص طعم از طریق گیرنده های موجود در زبان انجام شده و از این طریق بدن قادر است مواد مغذی را از مواد مضر تشخیص داده و آن‌ها را از هم متمایز کند. البته باید یادآور شد که حس چشایی در کنار حس بویایی است که کامل می‌شود.

نحوه کار با شبیه ساز

در قسمت مسیر عصبی اندام حسی مورد نظر را انتخاب کنید و بعد برایش محرکی در نظر بگیرید با کلیک بر روی اجرا، شبیه ساز مسیر عصبی مرتبط با مورد شما رسم می شود!(فقط حواستون باشه درست انتخاب کنید!!!) 

قسمت دوم میتوانید اندام های حسی و عملکرد های آن را مشاهده و بررسی کنید.(با فعال کردن گزینه نشان دادن برچسب میتوانید نام گذاری هر قسمت را ببینید و با انتخاب هر بخش دایره ای جزییات بهتون نمایش داده میشه)

سوالات:

1.در ارتباط با اندام های حسی انسان، به سؤالات زیر پاسخ دهید.

الف. اولین استخوان کوچکی گوش میانی که ارتعاشات به آن می رسد، چه نام دارد؟

ب. سیناپس گیرنده های بویایی با نورون های دیگر، در کجا انجام می شود؟

2.چند مورد، درباره انشعابات سرخرگی که از محل عصب بینایی وارد کره چشم انسان می شود، درست است؟

الف) در مجاورت سطح داخلی شبکیه قرار می گیرد.       

ب) با مایعی شفاف و ژله ای در تماس است.

ج) ناحیة وسط بخش رنگین چشم را تغذیه می کند         

د) به یاخته های پردة شفاف جلوی چشم وارد می شود.