سیستم گردش خون

آناتومی(ساختمان) قلب:

قلب از چهار حفره تشکیل شده است.۲ حفره سمت راست(دهلیز و بطن راست) و۲ حفره در سمت چپ (دهلیز و بطن چپ) قرار دارند. این چهارحفره به شکل دو پمپ مجاور هم عمل میکنند که هریک از آنها خون را به یک سیستم کاملاً متفاوت گردش خون ارسال میکنند. قسمت راست و چپ قلب توسط یک دیواره از یکدیگر جدا شده که مانع از حرکت جریان خون از یک سمت قلب به سمت دیگر میگردد پس خون دو سمت قلب هیچ ارتباطی با هم ندارند. سمت راست قلب، خون وریدی بدون اکسیژن را به دستگاه گردش خون ریوی میفرستد که خون بدون اکسیژن در بافت ریه از اکسیژنی که ما تنفس میکنیم، غنی میشود. سمت چپ قلب، خون حاوی اکسیژن و مواد غذایی را به تمام قسمت های بدن جهت مصرف میفرستد.

دهلیزها حفره هایی از قلب هستند که خون را از خارج قلب (دهلیز چپ خون را از ریه ها و دهلیز راست از سایر قسمتهای بدن) دریافت میکند. بطن ها حفره هایی از قلب هستند که خون را به خارج از قلب پمپ مینمایند. هر دو پمپ سمت راست و سمت چپ قلب، همزمان و هماهنگ با یکدیگر عمل میکنند. ابتدا دو دهلیز و سپس دو بطن همزمان با هم منقبض شده و پس از انقباض، همزمان با هم استراحت می نمایند.

ساختمان سیستم گردش خون انسان:

در اکثر پستانداران مانند انسان، خون با اکسیژن کم در دو سیاهرگ اصلی جمع می شوند:

 بزرگ سیاهرگ زبرین (Superior Vena Cava): سیاهرگ زبرین که به سیاهرگ پیشین نیز معروف است، در بخش بالایی قلب قرار دارد و خون را از بخش‌های بالایی بدن مانند سر و بازوها به قلب برمی‌گرداند.

بزرگ سیاهرگ زیرین (Inferior Vena Cava): این سیاهرگ بزرگ خون را از نواحی تحتانی بدن مانند ناحیه شکم و لگن به دهلیز راست قلب منتقل می‌کند.

1. دهلیز راست بزرگتر از دهلیز چپ است، در حالی هر دو دهلیز به یک میزان می‌توانند خون دریافت کنند. خون درون دهلیز از طریق دریچه سه لختی یا دهلیزی به داخل بطن راست منتقل می‌شود. از بطن راست، خون از طریق «دریچه نیمه هلالی» یا دریچه ریوی در سرخرگ ریوی پمپ می‌شود.
2. این خون توسط سرخرگ‌های ریوی قلب را ترک می‌کند و از طریق ریه‌ها (جایی که اکسیژن دریافت می‌کنند) به رگ‌های ریوی می‌رود. سپس خون اکسیژن یافته، وارد دهلیز چپ می‌شود.
3. از دهلیز سمت چپ، خون از طریق دریچه میترال (یا دریچه دهلیزی چپ)، به بطن چپ می‌رود. بطن چپ ضخیم‌تر و عضلانی‌تر از بطن راست است، زیرا خون را با فشار بیشتری پمپ می‌کند. همچنین، بطن راست نمی‌تواند خیلی قدرتمند باشد یا باعث فشار خون ریوی در ریه‌ها شود. بطن چپ خون را از طریق دریچه آئورتی واقع در رگ آئورت به سراسر بدن پمپ می‌کند.
4. هنگامی‌ که خون از گردش سیستمی‌ عبور می‌کند، بافت‌های محیطی اکسیژن را از خون استخراج می‌کنند و هنگام بازگشت خون، دی اکسید کربن و مواد دفعی دیگر از بافت توسط رگ‌ها جمع آوری می‌شوند، این جریان بازگشتی توسط بزرگ سیاهرگ زیرین و زبرین انجام می‌گیرد.
5. بافت‌های محیطی اکسیژن خون را کاملاً استخراج نمیکنند، بنابراین خون سیاهرگی دارای غلظت کمتری از اکسیژن در مقایسه با خون سرخرگی است. آزاد شدن اکسیژن از خون توسط گلبول‌های قرمز تنظیم می‌شود. انتشار اکسیژن از گلبول‌های قرمز همراه با افزایش دی اکسید کربن در بافت‌ها، افزایش دما یا کاهش pH، زیاد می‌شود. این ویژگی‌ها توسط بافت‌هایی که متابولیسم بالایی دارند، برای دریافت اکسیژن بیشتر از گلبول‌های قرمز خون به نمایش گذاشته می‌شوند، زیرا به اکسیژن بالایی نیاز دارند.
6. بسیاری از پستانداران با نقص در سیستم گردش خون متولد می‌شوند که این مشکل می‌تواند منجر به جریان غیرطبیعی خون و اکسیژن رسانی ناقص در بدن این پستانداران شود.
7. در انسان، این شرایط ممکن است به عنوان بیماری‌های قلبی مادرزادی از سنین جوانی تا بزرگسالی یا حتی به عنوان «کاردیومگالی» (Cardiomegaly) یا بزرگ شدن قلب، نارسایی قلبی و عفونت‌های مکرر قفسه سینه آشکار شود. این شرایط به ندرت به طور طبیعی اصلاح می‌شود و معمولاً برای درمان نیاز به عمل جراحی باز قلب ‌دارند. در صورت عدم شناسایی این مشکلات در سیستم گردش خون و درمان نکردن آن‌ها، اغلب این ناهنجاری‌ها ممکن است، کشنده باشند.

نحوه کار با شبیه ساز

در این شبیه ساز با فعال کردن گزینه نمایش برچسب ها میتوانید نام گذاری هر بخش را مشاهده کنید، ضمن اینکه با فعال کردن گزینه نمایش جریان خون مسیر حرکت خون را در سیستم گردش خون مشلاحظه خواهید کرد.

با برداشتن سرنگ از کادر و قرار دادن در نقاط مشخص شده میتوانید میزان اکسیژن، دی اکسید کربن، اوره و قند خون را در هر بخش بررسی و شکل میکروسکوپی آن را مشاهده نمایید.

سوالات:

1.     دستگاه گردش مواد در انسان، از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

2.     ابتدا و انتهای مسیر گردش خون ششی چیست؟

3.     هدف نهایی گردش خون ششی چیست؟