خورشید به اتفاق هشت سیاره تیر، ناهید، زمین، بهرام، هرمز، کیوان، اورانوس، نپتون و تعداد بیشماری سیارک، دنباله‌دار و سیاره کوتوله که تحت گرانش خورشید هستند و نیز مقدار قابل توجهی گاز و غبار میان سیاره‌ای، همگی سامانه خورشیدی را تشکیل می‌دهند.
سیاره چیست؟
سیاره به جسمی فضایی با جرم بسیار گفته می‌شود که گرد یک ستاره یا بازمانده ستاره در گردش باشد و خود نیز ستاره نباشد. این تعریفی بوده است که برای یک جرم فضایی با نام سیاره به کار می‌رفت.
سیاره تیر یا عطارد (Mercury)
تیر یک سیاره گریزپاست. این سیاره کوچک و سریع، نزدیک‌ترین سیاره به خورشید محسوب می‌شود. این سیاره تنها اندکی بزرگ‌تر از قمر زمین است، فاصله‌اش از خورشید بین 46 میلیون کیلومتر در نزدیک‌ترین و 70 میلیون کیلومتر در دور ترین موقعیت، تغییر می‌کند. سیاره تیر هر 88 روز زمینی یک بار به دور خورشید می‌گردد. سطح سیاره تیر، شباهت زیادی به سطح کره ماه دارد. بر اثر فوران گدازه از درون این سیاره، گودال‌های در سطح آن به وجود آمده است.
سیاره ناهید یا زهره (Venus)
ناهید درخشان‌ترین سیاره قابل رویت از زمین می‌باشد. این سیاره را از نظر اندازه و جرم، خواهر دوقلوی زمین می‌دانند زیرا تقریبا هم اندازه زمین زمین است و فقط اندکی متراکم‌تر از آن می‌باشد. ناهید نیز مانند زمین از سنگ‌های آتشفشانی تشکیل شده است. این سیاره بسیار داغ است و دمای سطح آن حدود 480 درجه سانتی گراد می باشد و اگر در آن اقیانوسی وجود داشت حتما به جوش می‌آمد. یک روز در سیاره ناهید از نظر زمانی، برابر با 243 روز زمینی است اما یک سال زهره فقط 225 روز زمین به طول می‌انجامد.
سیاره زمین (Earth)
کره زمین، خانه ما است. اغلب فضانوردان از زیبایی منحصر به فرد آن به وجود آمده‌اند، سیاره‌ای به رنگ آبی لاجوردی در زمینه سیاه فضا بیش از هر چیز دیگر نظر مسافر فضایی را به خود جلب می‌کند. حتی از دید آدم‌های فضایی نیز زمین سیاره‌ای خاص و بی همتا است. وجود اقیانوس‌های پر آب، لایه‌های یخ و ابر بخار آب، بیانگر وجود طیف وسیعی از دماهای سازگار با حیات است. وفور تنوع زیستی که از طریق فتوسنتز، دی اکسید کربن را به دام می‌اندازد و اکسیژن را آزاد می‌کند، ایجاد تعادل بین میزان اکسیژن و ازن جو را تضمین می‌کند.
سیاره بهرام یا مریخ (Mars)
مریخ کوچک‌تر، باریک‌تر و اندکی دورتر از ناهید است. دمای سیاره مریخ از 128- تا 27 درجه سانتی گراد متغیر است. یک روز سیاره مریخ 24 ساعت و 37 دقیقه به طول می انجامد و یک سال آن معادل 687 روز زمینی است. خاک سطح مریخ سرشار از آهن است که در تماس و واکنش با اکسیژن و تبدیل به اکسید آهن به رنگ قرمز در می‌آید.
به همین دلیل مریخ را سیاره سرخ می‌نامند. برخی اخترشناسان عنوان می‌کنند که خطوط صافی روی سطح مریخ مشاهده کرده‌اند که احتمالا مجاری آبیاری بوده است اما برخی دیگر از دانشمندان به دلیل نبود آب و هم‌چنین فشار اندک جو امکان وجود حیات در مریخ را بی اساس می‌دانند.
سیاره هرمز یا مشتری (Jupiter)
مشتری، بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی است و اگر همه سیارات در آن جمع شوند، تنها کمتر از نیمی از فضای این سیاره را اشغال خواهند کرد. مشتری که یک غول گازی است و 90 درصد آن از هیدروژن تشکیل می‌شود، در مقایسه با زمین، تراکم کم‌تری دارد. مدت زمان گردش مشتری حول محور خود 9 ساعت و 50 دقیقه و مدت زمان گردش آن به دور خورشید، 11.9 سال زمینی است.
سیاره کیوان یا زحل (Saturn)
زحل از نظر نزدیکی به خورشید ششمین سیاره سامانه خورشیدی است. یک روز کامل در زحل 10 ساعت و 39 دقیقه به طول می‌انجامد و یک سال آن معادل 29.5 سال زمینی است. در اطراف زحل بیش از 10000 حلقه مجزا شناسایی شده است. این هاله‌ها که برخی از آن‌ها بیش از 250000 کیلومتر عرض دارند، از تکه یخ و سنگ ساخته شده‌اند. زحل کم چگال‌ترین سیاره منظومه شمسی است؛ به طوری که اگر داخل آب بیافتد، در وضع شناور خواهد ماند.
سیاره اورانوس (Uranus)
اورانوس سومین سیاره بزرگ منظومه شمسی به شمار می‌رود و قطر آن چهار برابر قطر زمین است. این سیاره به دلیل دوری از زمین با چشم غیرمسلح قابل رویت نیست و در قرن هجدهم با تلسکوپ کشف شد. اورانوس یازده حلقه اصلی دارد که از تکه‌های سنگ تشکیل شده‌اند و با سرعت بسیار زیای به دور این سیاره می‌چرخند. مدت زمان گردش اورانوس حول محور خود 17 ساعت و 14 دقیقه و مدت زمان گردش به دور خورشید 84 سال زمینی است.
سیاره نپتون (Neptune)
نپتون مانند زمین رنگ آبی بسیار زیبایی دارد و این رنگ به دلیل وجود متان در جو آن است. این گاز، رنگ‌های قرمز نور خورشید را جذب می‌کند و پرتوهای نور ساطع شده از جو نپتون را آبی رنگ می‌نمایاند. لکه‌های تیره رنگی که گاهی اوقات در جو نپتون مشاهده می‌شوند، ناشی از وقوع طوفان‌های سهمگین است.مدت زمان گردش نپتون حول محور خود 17 ساعت و 6 دقیقه و مدت زمان گردش به دور خورشید 165 سال زمینی است.
- آشنایی با سامانه خورشیدی (منظومه شمسی)
