چرخه سنگ

چرخه سنگ مفهومی اساسی در زمین‌شناسی است که توصیف انتقال از طریق مقیاس زمانی زمین‌شناسی در میان سه نوع سنگ اصلی: رسوبی، دگرگونی و آذرین است. سنگ‌ها، از هر نوع سنگ که باشند، هنگامی که از شرایط تعادل خارج شود، تغییر می‌یابد و به طور کلی به مجموعه تغییرات سنگ ها در اندازه و ترکیبشان در اثر فرایند های مختلف مثل هوازدگی و انجماد مواد مذاب و دگرگونی چرخه سنگ گفته می‌شود.

سنگ آذَرین/ درونی/ بیرونی:

در زمین‌شناسی به سنگ‌های حاصل از انجماد مواد مذاب می‌گویند. سنگ‌های آذرین به دو بخش سنگ‌های آذرین درونی و سنگ‌های آذرین بیرونی تقسیم می‌شوند. سنگ‌های آذرین بیرونی حاصل فرایند آتشفشانی و بیرون ریختن مواد مذاب از دهانه آتشفشان است اما سنگ‌های آذرین درونی حاصل فرایند ماندن مواد مذاب در آشیانه و سرد شدن آهسته آن است.

ماگما:

به مواد مذاب درون زمین که بسیار گرم بوده و تحت فشار شدید در زیر پوسته زمین قرار گرفته‌اند ماگما یا تَفتال می‌گویند. ماگما ممکن است از طریق شکستگی‌ها و سایر نقاط ضعیف و نازک است. ماگما سنگ‌های گداخته‌ای هستند که اغلب در اتاقک مذابی در زیرِ رویه زمین قرار دارند و بر اثر فشار کم و دمای بالا به صورت نیمه‌جامد و گاه حتی مایع هستند. ماگما در دمای میان ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ درجه سانتی‌گراد پدید می‌آید. ماگما پس از رسیدن به سطح زمین و گدازه شدن به مرور سرد شده و توده‌هایی از سنگ‌های همچون بازالت را پدیدمی‌آورند.

تبلور:

تبلور مواد به عنوان فرآیندی تعریف می شود که طی آن ماده از محلول مایع به حالت بلوری یا جامد تبدیل می شود.

خاک:

خاک را می توان مواد آلی و غیرآلی روی سطح زمین تعریف کرد که محیطی را برای رشد گیاهان فراهم می کند. خاک که در طول زمان و به کندی ایجاد می شود، از مواد مختلف زیادی تشکیل شده است. در خاک مواد غیرآلی و نیز موادی که حیات ندارند وجود دارد که شامل سنگ های فرسایش یافته و مواد معدنی هستند. فرسایش فرآیندی مکانیکی و یا شیمیایی است که در اثر آن سنگ ها به قطعات کوچک تری تبدیل می شوند.

رسوبات:

رسوب یا ته‌نشست به هر ذره ای که توسط جریان سیال، منتقل شده و سرانجام نهشته شود، گفته می شود. رسوب به ذراتی گفته می‌شود که از تخریب مواد جامد پوسته زمین و حمل و نقل آن‌ها به وسیله آب، باد و یخ نتیجه شده یا از اشباع شدن مواد شیمیایی محلول در آب و یا از ترشح موجودات زنده سرچشمه گرفته‌اند که در نهایت به صورت لایه‌هایی در سطح پوسته جامد زمین رسوب کرده‌اند.

سنگ رسوبی:

سنگ رسوبی به سنگی گفته می‌شود که بر اثر ته‌نشین شدن مواد موجود در آب به وجود می‌آید. رودها مقدار زیادی مواد را با خود به دریاها و دریاچه‌ها می‌برند. این مواد به دلیل سنگینی به ته دریا می‌روند. روی هم قرار می‌گیرند و پس از سفت شدن سنگ‌هایی را به وجود می‌آورند که به آن‌ها سنگ‌های رسوبی گفته می‌شود.

سنگ دگرگونی:

سنگ ها اگر تحت شرایط فیزیکی مثل تغییر دما و فشار یا تحت تغییرات شیمیایی قرار بگیرند، دچار تغییراتی می شوند و به سنگ های دگرگونی تبدیل می شوند. دگرگونی به معنای تغییر شکل گرفته شده‌ است، به این اشاره دارد که سنگ اولیه، شکل اصلی خود را در اثر عوامل محیطی شکل داده‌ است و به شکل جدید درآمده است.

نحوه کار با شبیه ساز

پس از آنکه شبیه ساز را باز نمودید در قسمت بالای آن بر روی شبیه سازی کلیک کنید. موارد ماگما، سنگ آذرین درونی، سنگ آذرین درونی، خاک، رسوبات، سنگ رسوبی و سنگ دگرگونی نمایش داده می شود.

نکته: پس از انتخاب هر گزینه توضیحات بالای هر قسمت (وضعیت کنونی) را جهت اطلاعات بیشتر در زمینه تغییرات مطالعه کنید.

1. بر روی ماگما کلیک کنید، در صفحه جدید که باز می شود عملیاتی را که می خواهید انجام دهید را انتخاب کنید، چنانچه تبلور درون زمین را انتخاب کنید ماگما به سنگ آذرین درونی و اگر تبلور روی زمین را انتخاب کنید، سنگ آذرین بیرونی تشکیل می شود. که در تصویر به کمک نشانگرها تغییرات را مشاهده می کنید.

جهت ادامه بر روی شروع مجدد کلیک کنید.

1. سنگ آذرین درونی را انتخاب کنید، چنانچه سنگ آذرین درونی ذوب شود تبدیل به ماگما، چنانچه در معرض هوازدگی قرار گیرد تبدیل به خاک و چنانچه تحت افزایش دما و فشار گیرد به سنگ دگرگونی تبدیل می شود.
2. سنگ آذرین بیرونی را انتخاب کنید، چنانچه سنگ آذرین بیرونی در معرض هوازدگی قرار گیرد تبدیل به خاک و چنانچه تحت افزایش دما و فشار گیرد به سنگ دگرگونی تبدیل می شود.
3. چنانچه خاک تحت تاثیر فرسایش قرار گیرد، رسوبات را تشکیل می دهند که تغییرات مورد نظر با توجه به نشانگر نمایش داده می شود.
4. رسوبات چنانچه تحت تاثیر فشرده سازی قرار گیرند، به سنگ رسوبی تبدیل می گردند.
5. اگر گزینه سنگ رسوبی را انتخاب کنید، چنانچه سنگ رسوبی ذوب شود تبدیل به ماگما، چنانچه در معرض هوازدگی قرار گیرد تبدیل به خاک و چنانچه تحت افزایش دما و فشار گیرد به سنگ دگرگونی تبدیل می شود.
6. اگر گزینه سنگ دگرگونی را انتخاب کنید، چنانچه سنگ دگرگونی ذوب شود تبدیل به ماگما، چنانچه در معرض هوازدگی قرار گیرد تبدیل به خاک و چنانچه تحت افزایش دما و فشار گیرد تغییری نمی کند و به صورت سنگ دگرگونی تبدیل می شود.

توجه: با انتخاب گزینه مسیر می توانید خروجی هر مرحله را به فرمت اکسل دریافت کنید.

پرسش‌ها:

چنانچه سنگ های آذرین درونی ذوب شوند چه تغییری می کنند؟

چنانچه سنگ های دگرگونی تحت تاثیر فشار قرار گیرند، به چه شکلی در می آیند؟

اگر فرایند سرد شدن و تبلور ماگما در درون زمین اتفاق افتد چه چیزی به وجود می آید؟

خاک چگونه به وجود می آید؟